Στροφή στα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά;

Αρκετοί είναι οι παραγωγοί της Καρδίτσας που έχουν αρχίσει να ακολουθούν και αυτού του είδους τις εναλλακτικές καλλιέργειες

Σε πρώτη ζήτηση η μέντα, ο βασιλικός, το μελισσόχορτο, η λεβάντα, το χαμομήλι, ακόμα και το τριαντάφυλλο

Ολοένα και περισσότεροι είναι οι παραγωγοί της Καρδίτσας εκείνοι οι οποίοι αρχίζουν να στρέφονται στην καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
Η μέντα, ο βασιλικός, το μελισσόχορτο, η λεβάντα, το χαμομήλι, ακόμα και το τριαντάφυλλο καλλιεργούνται ήδη σε αρκετές περιοχές του Νομού μας αφού όλοι πλέον αντιλαμβάνονται ότι τα συγκεκριμένα φυτά μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν μια νέα – και κυρίως δυναμική – εναλλακτική καλλιέργεια για τους Έλληνες αγρότες.
Άλλωστε, η Ευρωπαική Ένωση θεωρείται η μεγαλύτερη αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον κόσμο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πραγματικά ευοίωνες προοπτικές.
Ταξινομούνται δε σε περίπου 50 οικογένειες και δεν υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα σε πολλά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά καθώς έχουν και τις δύο ιδιότητες.
Σημαντικά στοιχεία για το συγκεκριμένο θέμα έφερε στο φως ο Επίκουρος Καθηγητής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου – Τμήμα Γεωγραφίας κ. Πολυσίου Μόσχος κατά τη διάρκεια του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου που οργάνωσε πέρυσι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καρδίτσας.
Αναλύοντας το θέμα ΄΄Αρωματικά και Φαρμακευτικά Φυτά. Προσδοκίες για αγρότες και μεταποιητές του Νομού Καρδίτσας΄΄ ο Καθηγητής είχε αναφέρει τα εξής σημαντικά στοιχεία :
Μετά τις ραγδαίες μεταβολές στην αγροτική οικονομία και της Νέας ΚΑΠ θα μπορού­σαν άραγε τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά να αποτελέσουν, μια πολύ δυναμική ε­ναλλακτική καλλιέργεια για τους Έ)1ηνες αγρότες; Η απάντηση είναι θετική ιδιαίτερα για τις ημιορεινές αλλά και τις εύφορες πεδινές καλλιεργούμενες περιοχές. Πράγματι με τη μεί­ωση των επιδοτήσεων οι αγρότες θα αναγκαστούν να αναλάβουν σοβαρές και έντονες προ­σπάθειες μέσο) κλαδικών φορέων προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Έτσι θα πρέπει να προχωρήσουν εκτός απ,ό την παραγωγή και στη μεταποίηση του αγροτικού προϊ­όντος, ώστε να αυξήσουν την προστιθέμενη αξία του και κατ' επέκταση το εισόδημα τους. Η διαδικασία μεταποίησης των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (απόσταξη, εκχύλιση, λυοφιλίωση κ.λ.π.) καθώς και η τυποποίηση - συσκευασία των παραγόμενων προϊόντων εί­ναι απλή και δεν προϋποθέτει την επένδυση μεγάλων μονάδων και κεφαλαίων. Η επέκταση στην οργάνωση της επιχειρηματικής παραγωγής και εμπορίας πρέπει να στοχεύει εκτός α­πό την εσωτερική αγορά, και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται, από άποψη οργανωμένης μεταποιητικής και εμπορικής δομής, ως η μεγαλύτερη αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον κόσμο. Ο τομέας των Α, Φ. Φ. στη χώρα μας έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ λίγο. Πολύ πρόσφα­τα ξεκίνησαν πιο οργανωμένες καλλιέργειες Α.Φ.Φ. σε περιοχές της Θεσσαλίας και της Στε­ρεάς Ελλάδας που αφορούν τη μέντα, το μελισσόχορτο, το βασιλικό, το χαμομήλι, τη λεβά­ντα, το φασκόμηλο, το τσάι του βουνού, το τριαντάφυλλο κ.λ.π., οι οποίες όμως βρίσκονται σε αρχικά στάδια και σε πολύ μικρή κλίμακα. Στο Ν. Καρδίτσας καλλιεργούνται ήδη η μέ­ντα, ο βασιλικός, το μελισσόχορτο, η λεβάντα, το χαμομήλι και το τριαντάφυλλο.
Αξίζει να τονιστεί ότι οι τιμές πώλησης αιθέριων ελαίων που εισάγονται στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλές. Συνεπώς οι Έλληνες παραγωγοί αρωματι­κών και φαρμακευτικών φυτών, εφόσον οι ίδιοι αποστάζουν και παραλαμβά­νουν τα αιθέρια έλαια των φυτών που καλλιεργούν, είναι δυνατό να απολαμ­βάνουν αντίστοιχα επίπεδα τιμών. Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται οι ενδεικτι­κές τιμές χονδρικής πώλησης αιθέριων ελαίων μέντας, μελισσόχορτου και βα­σιλικού που εισάγονται στην Ελλάδα.
Πρόσφατα ξεκίνησαν οργανωμένες καλλιέργειες αρωματικών και φαρμα­κευτικών φυτών σε περιοχές της Β. Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας που αφορούν τη μέντα, το μελισσόχορτο, το βασιλικό, το χαμομήλι, τη λεβάντα, το φασκόμηλο, το τσάι του βουνού και το τριαντάφυλλο.

Η κατάσταση στο Νομό Καρδίτσας

Στο νομό Καρδίτσας καλλιεργούνται ήδη η μέντα, ο βασιλικός, το μελισσό­χορτο, η λεβάντα και το χαμομήλι. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένες πληρο­φορίες για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά που καλλιεργούνται στο νο­μό Καρδίτσας.

α) Μέντα (Mentha piperita - Lamiaceae)

Το γένος Mentha sp. περιλαμβάνει διάφορα είδη και υποείδη: Μ.piperita (μέντα η πιπερώδης), Μ. spicata (δυόσμος), Μ. viridis, Μ. pulegium (φλισκούνι), Μ. rotundifolia, που είναι ιθαγενή των εύκρατων περιοχών. Σε όλα του τα είδη, το γένος Mentha sp. θεωρείται από τα πιο πλούσια αρωματικά φυτά με την πιο ευχάριστη γεύση. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο του είδους Μ.piperita στο Ν. Καρδίτσας είναι της τάξεως του 4%. Οι σπουδαιότερες αρωματικές ε­νώσεις που περιέχονται στο αιθέριο έλαιο όπως η μενθόνη, η πουλεγόνη και η πιπεριτόνη, προσδίδουν αντιμικροβιακές ιδιότητες, γι' αυτό και χρησιμοποιείται ευρέως κατά των λοιμώξεων, ιδιαίτερα της λαρυγγίτιδας. Επίσης, το φυτό αυτό ως αφέψημα είναι τονωτικό, χωνευτικό και αντισπασμωδικό.

β) Βασιλικός (Ocimum basilicum - Lamiaceae)

Το γένος Ocimum sp. περιλαμβάνει 35 είδη ετήσιων και πολυετών αρωμα­τικών φυτών με ποιο γνωστό το είδος Ocimum basilicum κν. Βασιλικός. Το φυ­τό και το αιθέριο έλαιο του χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, την αρωματο­ποιία και τη βιομηχανία τροφίμων. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται α­πό 0,2-1% και συγκεκριμένα η απόδοση του βασιλικού που καλλιεργείται στο Ν. Καρδίτσας είναι 1,1%. Οι σπουδαιότερες ουσίες που περιέχει είναι η λιναλοόλη και η μεθυλοκαβικόλη. Σε έρευνες που έχουν γίνει in vitro έχει αποδει­χθεί η αντιβακτηριακή δράση του αιθέριου ελαίου ενάντια στα βακτήρια Staphylococcus aureus, Salmonella enteritidis και Escherichia coli καθώς επίσης και η αντιμυκητιακή δράση ενάντια στους μύκητες Candida albicans, Penicillium notatum και Microsporeum gyseum.

γ) Μελισσόχορτο (Melissa officinalis - Lamiaceae)

Το μελισσόχορτο φύεται στη Ν. Ευρώπη και ιδιαίτερα στη λεκάνη της Με­σογείου. Είναι μελισσοτροφικό φυτό (από όπου πήρε και το όνομα του) κα­θώς επίσης και γνωστό για την απωθητική δράση που έχει στα κουνούπια. Ε­πίσης θεωρείται ότι έχει αντιβακτηριακή δράση. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο του μελισσόχορτου που καλλιεργείται στο Ν. Καρδίτσας είναι 0,16% με κυριό­τερες ενώσεις την κιτράλη (μίγμα νεράλης και γερανιάλης) και το καρυοφυλλένιο.

δ) Λεβάντα (Lavandula angustifolia - Lamiaceae)

Η λεβάντα φύεται στις Μεσογειακές χο5ρες. Εκτός από τη χρήση του ως καλλωπιστικό χρησιμοποιείται και ως φαρμακευτικό φυτό. Το αιθέριο έλαιο εκτός από τις χαλαρωτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται και ως εντομοαπωθητικό, ιδιαίτερα του σκόρου. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 1-3% με κυριότερες ενώσεις τη λιναλοόλη και τον οξικό εστέρα της λιναλοόλης.

ε) Χαμομήλι (Matricaria recutita - Asteraceae)

Το χαμομήλι ανήκει στην οικογένεια Asteraceae. Είναι μονοετές φυτό πο­λύ κοινό στον Ευρωπαϊκό χώρο. Χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό για την αντιμετώπιση στομαχικών διαταραχών, πόνων του πεπτικού συστήματος της επιπεφυκίτιδας των οφθαλμών και γενικότερα ερεθισμών του δέρματος. Παρότι η απόδοση του σε αιθέριο έλαιο είναι σχετικά μικρή (0,6-0,8%) είναι πλούσιο στις διάφορες αρωματικές ενώσεις όπως β-φαρνεσένιο, οξείδια της μπισαμπολόλης (α και β), οξείδιο της μπισαμπολόνης (α) και χαμαζουλένιο.
Αξίζει να τονιστεί ότι τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει και η καλλιέργεια τριαντάφυλλου.